GR du Littoral
| Col du Littoral | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De GR du Littoral loopt langs de kust van Nord-Pas-de-Calais in Frankrijk.
Het Grote-Routepad Grande Randonnée du Littoral maakt in zijn geheel deel uit van de Europese wandelroute E9. Het vormt het traject tussen De Panne in de uiterste Westhoek van Vlaanderen en Pas d'Authie nabij Berck-Plage aan de Franse noordwestkust. Vroeger droeg deze GR het nummer 120 en was er een topogids van, maar de gids is al lang niet meer in de handel en het nummer 120 is aan een andere GR gegeven. Aangezien er geen recente topogids van de route bestaat, kan het zinvol zijn deze website ondersteunend te raadplegen. Een gedetailleerd overzicht van de route (aangeduid als GR 120) kun je vinden op deze digitale kaart van de Franse overheid, maar daar ben je wel even mee bezig.
De naam GR du Littoral betekent zoveel als "wandelroute langs de kust". In het verleden is er de Nederlandse naam "Franse kustroute" aan gegeven. Deze naam is echter onvoldoende specifiek, omdat langs alle Franse Atlantische en Mediterrane kusten wandelroutes lopen, waarvan er een aantal in vertaling "kustroute" heten. Er is in Frankrijk echter maar één GR du Littoral. Dat is de reden dat we deze naam ook in de Nederlandse Wikipedia aanhouden.
Karakter
bewerken
De GR du Littoral volgt de overgang van het duin- en polderlandschap van de lage landen naar de krijtrotsen langs het Kanaal. Natuurgebied De Westhoek bij De Panne is één van België's twee grote duingebieden en het loopt in feite door aan de andere kant van de Franse grens. Net als in Noord- en Zuid-Holland beschermen de duinen het achtergelegen laagland dat ooit moerassig was, maar inmiddels is ingepolderd. Cap-Blanc-Nez en Cap-Gris-Nez markeren een overgangsgebied waar witte krijtrotsen en grauwe zandduinen elkaar aflossen. Cap-Blanc-Nez is in feite de eerste krijtrots te midden van duinen; Cap-Gris-Nez het laatste duin te midden van krijtrotsen. De beide kapen zijn ook van grote betekenis voor de vogeltrek; allerhande trekvogels gebruiken ze als markering van hun route naar en uit Afrika; en dat trekt op zijn beurt weer vogelaars en andere toeristen aan.
Tweehonderd kilometer langs een druk bevaren kust lopen, gaat natuurlijk niet zonder in aanraking te komen met de scheepvaart. Het pad passeert drie grote havensteden. Daarvan hebben Duinkerke en Calais, evenals het ertussen gelegen Gravelines, zich toegelegd op zwaar transport, overslag, aan havens gerelateerde zware industrie en grootschalig passagiersvervoer. Boulogne-sur-Mer daarentegen kenmerkt zich door charmante jacht- en vissershavens en is tevens een bruisende badplaats.
Honderden jaren geleden werd in de ganse streek Nederlands gesproken. De rivier Authie, waar de GR du Littoral eindigt, was ooit de grens van het Nederlandse taalgebied. In plaatsnamen zoals Dunkerque (Duinkerke), Gravelines (Gravelingen), Sangatte (Zandgat), Wissant (Witzand) en Berck (Berk) schemert het Nederlands nog door. Door het oprukken van de Romeinse beschaving en veel later de inlijving bij Frankrijk is het Nederlands zo goed als uit de streek verdwenen, zij het dat de oudste generatie nog wel eens een moeilijk te verstaan Vlaams dialect beheerst. Een recente ontwikkeling is dat overheid en bedrijfsleven het aanleren van Nederlands als vreemde taal stimuleren. De belangstelling gaat echter meer uit naar het Engels.
Voorbereiding
bewerken.jpg)
De markering van de GR du Littoral is niet steeds in orde. Hoewel er gedeelten zijn waar vrijwilligers de wit-rode streepjes nog onderhouden, zijn er ook trajecten waar de tekentjes deels al verdwenen of nauwelijks nog zichtbaar zijn. Een goede kaart, liefst een editie van IGN, waarop de route is ingetekend, is onmisbaar. Nog beter is het natuurlijk om een exemplaar van de oude topogids op de kop te tikken, antiquarisch of uit een bibliotheek of via vrienden.
Een deel van de GR du Littoral loopt over zandstranden en zandige duinpaadjes. Met name wandelaars die gewend zijn op lage wandelschoenen te lopen, zouden kunnen overwegen voor deze tocht gebruik te maken van sandalen met profielzolen. Op het strand zelf kun je natuurlijk op blote voeten lopen, maar in de duinen wisselen zand, aarde en verharding elkaar af en is het dragen van schoeisel aan te bevelen.
Wie dit grote-routepad, en in het bijzonder het traject tussen Cap-Blanc-Nez en Cap-Gris-Nez, met name wil lopen om vogels te spotten, dient zich vooraf goed op de hoogte te stellen van de vogeltrek. Weliswaar trekken vogels in de herfst naar het zuiden en in de lente naar het noorden, maar de precieze periode verschilt tussen de vogelsoorten en hangt bovendien af van de temperatuur langs de Noordzee. Hoe kouder het in de lage landen is, hoe eerder vogels naar het zuiden trekken en hoe later ze terugkeren. Wat de plek bijzonder interessant maakt, is dat hier ook veel zeevogels kunnen worden waargenomen, met name Jan-van-genten, pijlstormvogels, jagers, duikers, alkachtigen en dergelijke. Bij de kustvogels gaat het vooral om eenden, steltlopers, meeuwen en sterns. Daarnaast kunnen zang- en andere landvogels gespot worden, en trekvogels die van Engeland naar Frankrijk of omgekeerd oversteken. Details over de vogeltrek vind je hier. Op deze website kun je bijvoorbeeld voor de datum waarop je op Cap Gris-Nez verwacht te zijn, nagaan welke vogels op diezelfde dag in een eerder jaar voorbijvlogen.
Veiligheid
bewerken.jpg)
De GR du Littoral is een veilige wandelroute. Het grootste gevaar schuilt in een bijna onzichtbaar klein diertje: de teek. Teken kunnen dragers zijn van een levensgevaarlijke parasiet. In de duinen van Nord-Pas-de-Calais komt de ziekte van Lyme voor, die door tekenbeten wordt verspreid. Tegen deze ziekte kan men zich niet vaccineren, maar men moet zich elke avond (laten) controleren op de aanwezigheid van teken. Is men eenmaal besmet, dan is een kuur met antibiotica noodzakelijk.
Een ander gevaar schuilt in weersomstandigheden. De kust van Nord-Pas-de-Calais is een vooruitstekende kaap die direct blootstaat aan stormen die vanuit het zuidwesten Het Kanaal binnenkomen. Bij springtij, dat wil zeggen wanneer orkaanwinden de vloed versterken kunnen stranden geheel onderlopen, kunnen in de duinen zandstormen ontstaan, en wordt de havenvariant in Duinkerke afgesloten. Van een plezierige wandeling kan onder deze omstandigheden geen sprake zijn. Informeer daarom vooraf naar de weerberichten, bijvoorbeeld [www.wetteronline.de hier].
In en rond de havensteden Duinkerke en Calais komt wat meer criminaliteit voor dan elders. Dat wordt niet alleen veroorzaakt door havenarbeiders en zeelui, maar ook door transmigranten die proberen de oversteek naar Engeland te maken. Wees met name voorzichtig als je gaat wildkamperen. Dat is trouwens net als in Nederland en België uitdrukkelijk verboden in de duinen, omdat je daarmee erosie teweegbrengt die het laag gelegen achterland in gevaar brengt.
Naar de start
bewerken
De GR du Littoral begint in het duingebied "De Westhoek" bij het Belgische De Panne. Om daar te geraken neem je vanaf station De Panne bij Adinkerke de Zwartenhoekstraat langs de keerlus van de Kusttram tot aan het kruispunt met de Langgeleedstraat. Nu volg je de wit-rode markering van de wandelroute GR5A naar rechts, door de buurtschap Duinhoek en rechtuit de duinen in. Zodra je een driesprong van grote-routepaden ziet, ben je aan het beginpunt van de GR du Littoral; een houten wegwijzer wijst het pad naar links aan. Station De Panne is trouwens niet alleen per trein bereikbaar, maar ook per per tram vanaf de Belgische kust en per bus uit Duinkerke. De Fransen respecteren overigens het feit dat station De Panne in Adinkerke ligt.
Kom je over de Europese wandelroute E9 langs de Belgische kust aangewandeld, dan bereik je de driesprong uit de tegengestelde richting. Na de Kerkstraat met de rails van de Kusttram te zijn overgestoken, ga je de duinen van De Panne in en bereik je een driesprong van GR-paden. Hier sla je linksaf en al snel sta je op een tweede driesprong, waar een houten wegwijzer de GR du Littoral aangeeft, nu echter naar rechts.
.JPG)
Indien je de route van de andere kant wilt beginnen, dus vanaf Pas d'Authie, neem je de trein naar station Rang-du-Filiers-Verton en loop je in zuidelijke richting langs de Rue Jean Moulin (D143) naar Les Allées en rechtdoor tot in hartje Waben. Hier doet zich de mogelijkheid voor de drukke verkeersweg in te ruilen voor een stillere achterstraat. Ga daarvoor linksaf de Rue de la Raiderie in en neem meteen na de spoorwegovergang rechts de Rue du Château-Blanc (D940E1). Deze weg wisselt een paar keer van naam en komt verderop als Rue de la Mairie (D143) door Conchil-le Temple en Conchil. Als Rue de l'Authie brengt hij je tenslotte met een tweede overweg naar het punt Pas d'Authie op de drukke D940. Iets naar rechts begint de wit-rode markering van de GR du Littoral.
In het artikel over de Europese wandelroute E9 staat beschreven hoe je vanuit het zuiden over dat grote-routepad naar Pas d'Authie komt.
Route
bewerkenDe houten wegwijzer geeft aan dat je het reservaat "De Westhoek" (inderdaad het meest westelijke puntje van Vlaanderen en België) in moet gaan, een ravissant natuurgebied van stuifduinen, duinpannen, duinvennen en duinbossen. Uiteindelijk bereik je precies langs de landsgrens het strand. De eerste Franse kilometers leg je over het strand van Bray-Dunes af. In de badplaats zelf is het duingebied volledig bebouwd, wat de aanleg van een zeedijk noodzakelijk maakte. De GR du Littoral loopt enige tijd over deze boulevard en buigt dan linksaf, naar het oude dorp dat nog iets van een kern bewaart rond het opgeheven station en het voormalige postkantoor. Dan loop je door duinbossen naar en door de kern van Zuydcoote en verder langs een nationale gedenkplaats en door de duinen terug naar de zee. Over, later langs, de zeedijk kom je in Leffrinckoucke en Malo-les-Bains, een oud kuuroord en nog steeds de badplaats van Duinkerke.
Ter hoogte van de beeldentuin Jardin des Sculptures gaat de GR de Littoral van de zeedijk af naar de Tour du Leughenaer en het Beffroi. Iets naar links liggen het station en het busstation van Duinkerke, maar de wandelroute gaat rechtsaf naar de havens. De stad Duinkerke wordt in de volle lengte doorkruist, en dat nog wel in twee varianten. Daarvan is de havenvariant de spectaculairste, maar ook de lastigste. Bij slecht weer, zoals storm, zware regen of ijzel, is deze route te gevaarlijk en deels afgesloten. Maar ook bij goed weer moet je er rekening mee houden dat je met een lage brug de zeescheepvaart kruist, wat lange wachttijden tot gevolg kan hebben. Deze variant staat overigens niet op de bovengenoemde websites; wel in het oude topogidsje. De andere variant loopt dwars door de stad, met inbegrip van het aantrekkelijke centrum. Bij de voorstad Grande-Synthe (Groot-Sinten) komen de beide varianten weer samen. Nu volgt een uitgebreide wandeling langs de geavanceerde architectuur van deze woonwijk voor grote groepen van de bevolking.
De GR du Littoral loopt via het kunstmatige natuurgebiedje Le Puythouck de stad uit naar het dorp Loon-Plage, zonder hier overigens in de buurt van het strand te komen. In plaats daarvan gaat het de polders in om over La Grande Altesse (verwacht hier geen bergen) het haven- en industriegebied tussen Duinkerke en Gravelines (Grevelingen) zo goed mogelijk te ontwijken. Gravelines zelf is een oude vestingstad waarvan nog veel intact is. Een bezoek aan de binnenstad loont daarom de moeite, ook al loopt de GR du Littoral hoofdzakelijk over en tussen de buitenste wallen en grachten.
Daarna gaat het langs de kust verder naar en door Calais. Die havenstad is niet alleen de plek waar E9-wandelaars per veerboot of Kanaaltunneltrein uit Engeland aankomen, maar beschikt ook over een groot historisch waardevol stadscentrum met vele musea die zich lenen voor een culturele rustdag tussen de wandeldagen door.
De GR du Littoral (en de Franse variant van de wandelroute E9) lopen verder naar het stadje Sangatte (Zandgat), dat vooral bekend is doordat de Kanaaltunnel naar Engeland er begint. Dan gaat het naar de natuurgebieden ter weerszijden van de stad Wissant: Cap Blanc-Nez en Cap Gris-Nez. De beide kapen verschillen sterk van karakter. Cap Blanc-Nez is spectaculair door zijn hoogte (135 m) en zijn fel witte kleur; het is de eerste krijtrots tussen de duinen. Cap Gris-Nez is daarentegen maar 45 m hoog en bestaat uit grauw gesteente dat zich in zee in de vorm van kliffen voortzet. De laatste ligt echter weer spectaculairder doordat hij ver uitsteekt in zee. Bovendien is hij het punt waar de afstand van Frankrijk naar Engeland het kleinst is; bij goed weer zijn de krijtrotsen van Dover goed te zien en Kanaalzwemmers (die proberen het Kanaal van Dover zwemmend over te steken) kiezen Cap Gris-Nez in de regel als uitgangspunt. De beide kapen zijn bovendien bijzonder omdat hier allerhande trekvogels te zien. Niet alleen landvogels die de kust naar het zuiden volgen en vogels die van Engeland naar Frankrijk of omgekeerd oversteken, maar ook uitgesproken zeevogels die door het Kanaal van Dover vliegen, kunnen hier goed gespot worden.
Na Cap Gris-Nez draait de GR du Littoral met de kustlijn mee naar het zuiden, via Boulogne-sur-Mer, Etaples en Le Touquet-Plage naar Berck-Plage. Elk van deze steden heeft een station, behalve Le Touquet, dat samen met Etaples op een vliegveld kan bogen. De route eindigt iets verderop in Pas d'Authie. Het riviertje de Authie is de grens tussen de departementen Pas-de-Calais en Somme, en tussen de Franse regio's Nord-Pas-de-Calais en Hoog-Normandië.
Na het eindpunt
bewerkenHet is niet eenvoudig weg te komen van het eindpunt van de GR du Littoral, precies op de grens van departementen en administratieve regio's, en op een brug in een lang wegtraject door de bedding van de rivier de Authie. Openbaar vervoer is er niet. Er zit niets anders op dan verder te lopen of terug te lopen. Wie verder wil lopen, kan dat doen door de Europese wandelroute E9 te volgen; een gedetailleerde beschrijving staat in het artikel over de Franse wandelroute GR21. Een andere mogelijkheid is om terug te lopen naar het noorden tot aan het station van Rang-du-Filiers-Verton, zoals hierboven in de paragraaf "Naar de start" wordt aangegeven. Uiteraard kun je ook terug lopen naar Berck, of daar eindigen met de tocht, en de bus naar het station pakken.