Gdańsk

Gdańsk

Gdańsk (Duits: Danzig; Nederlands (verouderd): Danzig of Danswijk; Kasjoebisch: Gduńsk) is de hoofdstad van Pommeren en een voormalige Hanzestad in Polen. Gdańsk is gelegen aan de Oostzee, op de plaats waar de westelijke arm van de Wisła (Weichsel) de Bocht van Gdańsk bereikt.

De stad heeft ruim 450.000 inwoners en vormt samen met de badplaats Sopot en de havenstad Gdynia de zogenaamde Driestad (Trójmiasto), een agglomeratie met ruim 1 miljoen inwoners. De stad is tevens het centrum van de regionale Kasjoebische cultuur.

Info

Geschiedenis

Volgens de archeologische opgravingen is de stad (destijds eigenlijk een vissersdorp) rond de 5e eeuw ontstaan. Als officiële "geboortedatum" van de stad wordt echter het jaar 997 gehanteerd, wanneer de stad door de heilige Adalbert, op zijn weg naar Pruisen, bezocht werd. In dit verband werd de stad voor het eerst in de historische kronieken vermeld. Toen was de stad voornamelijk door West-Slaven (Kasjoeben) en enige Baltische Pruisen bewoond.

Op 14 november 1308 werd de stad door de ridders van de Duitse Orde veroverd, waarna zij deel van Pruisen werd. De Duitse taal had al spoedig in de stad de overhand gekregen door de toestroom van Duitse handelaars. De stad groeide voorspoedig en raakte bekend onder de Hoogduitse naam Danzig. Reeds in 1226 had de stad, onder Pools toezicht en deels gedomineerd door de Pommerse hertogen, de naam Dantzice, de Nederduitse naam voor de stad.

In 1466, na de nederlaag van Duitse Orde in de Dertienjarige Oorlog, keerde stad terug bij het koninkrijk Polen. De Duitstalige bevolking genoot echter een verregaande autonomie en aan de overheersende positie van het Duits werd geen enkele afbreuk gedaan. De Duitse bevolking ging, in tegenstelling tot de Kasjoeben op het platteland, over naar het Protestantisme.

In de 16e en 17e eeuw kende Gdańsk zijn gouden tijd. Bijna heel de Poolse graanexport ging door de haven van Gdańsk, waardoor de stad al spoedig de grootste en de rijkste havenstad aan de Oostzee werd, met Koningin van de Oostzee als eretitel. Met zijn 60.000 à 70.000 inwoners was Danzig de grootste stad, niet alleen van het Koninkrijk Polen, maar van het gehele Oostzeegebied.

In die tijd werden vele mooie renaissancegebouwen in Gdańsk opgetrokken, die nog steeds het beeld van de historische binnenstad typeren en de stad aantrekkelijk maken voor toeristen. De gebouwen werden voornamelijk gebouwd door uitgenodigde architecten uit Nederland; het is dus niet verwonderlijk dat het historische Gdańsk enigszins aan Amsterdam doet denken.[bron?]

In de 18e eeuw begon Danzig aan macht in te boeten, hetgeen deels te wijten was aan de opkomst van de nieuwe grote Oostzeehaven Sint-Petersburg.

In 1793, na de Tweede Poolse Deling, werd Danzig door Pruisen geannexeerd. Na de Eerste Wereldoorlog werd de stad van de rest van Duitsland afgesneden door de Poolse corridor, die Polen met de zee verbond. De stad had de status van vrijstaat onder toezicht van de Volkenbond (Vrije Stad Danzig (1920-1939)). De bevolking was toen vrijwel geheel Duits, maar de kleine Poolse minderheid had recht op eigen instellingen, zoals scholen en postkantoren.

De Langer Markt, met zicht op Marienkirche op de achtergrond en het raadhuis, omstreeks 1900Omdat de Polen vreesden dat de overwegend Duitstalige stad Danzig wel eens aan hun greep zou kunnen ontsnappen, besloten zij in de jaren 1920 tot de bouw van een tweede Oostzeehaven, Gdynia, waarvan het handelsverkeer al spoedig dat van Danzig begon te evenaren.

Op 1 september 1939 werden de Poolse instellingen door de Duitse Wehrmacht aangevallen bij Westerplatte. Danzig werd bezet, waarmee de Tweede Wereldoorlog voor de stad begon. De Duitse aanval op Polen en Danzig is het begin van de Tweede Wereldoorlog.

Begin 1945 vonden vanuit Danzig grote reddingsacties plaats voor de Duitse bevolking voor onder meer Oost-Pruisen en West-Pruisen, welke op dat moment frontgebied waren geworden en door het Rode Leger veroverd werden. Vele Duitse burgers, met name kinderen, vrouwen en bejaarden, werden per schip overgebracht naar veilige steden als Kiel en Lübeck.

Na de Tweede Wereldoorlog, waarin de stad grote schade leed, kwam de stad volgens de Conferentie van Potsdam toe aan Polen. De achtergebleven Duitstalige bevolking werd van 1945-1947 op vaak gewelddadige wijze uit de stad verdreven en gedeporteerd.

Ondanks de rampzalige toestand van Polen werd al in de jaren '40 begonnen aan de herstellings- en restauratiewerken van de historische stadskern, die tijdens de oorlog voor 70 à 80 % vernield werd. Ook werd Gdańsk opnieuw een belangrijke havenplaats; de scheepsbouw beleefde er onder het communistische regime jaren van bloei. Poolse nieuwkomers uit Centraal-Polen en vooral vluchtelingen uit de voormalige oostelijke gebieden van de vooroorlogse Poolse republiek, namen in Gdańsk hun intrek.

In de jaren 80 verwierf de stad faam, toen onder leiding van Lech Wałęsa op de plaatselijke Leninwerf de vakbond Solidarność (Solidariteit) werd opgericht.

Dankzij de inspanningen van Poolse restaurateurs wordt het Gdańsk van vandaag samen met Warschau en Krakau tot de mooiste steden van de Republiek Polen gerekend.

Arriveren

Station Gdańsk Główny

Per vliegtuig

• 1 Internationale Luchthaven Gdańsk Lech Wałęsa (IATA: GDN, Port lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy). Budgetmaatschappij Wizz Air vliegt enkele dagen per week vanaf Eindhoven Airport en Groningen Airport naar Gdansk Airport. 

Per trein

• 2 Station Gdańsk Główny. 

Bekijken

Rechtsstadsraadhuis van Gdańsk

• 1 Rechtsstadsraadhuis van Gdańsk (Ratusz Głównego Miasta), ul. Długa 46/47, ☏ +48 58 76 79 100. Het raadhuis bevindt zich op de Lange Markt in het stadsdeel Rechtsstad, dat zijn naam dankt aan de tijd van de Duitse Orde. 
• 2 Artushof (Dwór Artusa), Długi Targ 43-44, ☏ +48 58 76 79 180. Indrukwekkend herenhuis, een symbool van de macht van de stad in de 16e en 17e eeuw, diende als beurs en als zetel van Sint-Joris en de broederschappen van rijke patriciërs. Nu onderdeel van het Historisch Museum van Gdańsk. 
• 3 Kraanpoort (Brama Żuraw), ul. Szeroka 67/68, ☏ +48 58 301 69 38, +48 58 329 87 60. Een van de belangrijkste bezienswaardigheden van de stad. Een havenkraan langs de rivier Motława die tegelijk ook als stadspoort dienst doet. 

Eten

Overnachten

Rondom