Man

Man

Vlag
Beknopt
Hoofdstad	Douglas
Regering	parlementaire democratie
Munt	British pound (GBP); (Man geeft zijn eigen biljetten en munten uit, maar Britse valuta (ook Schotse en Noord-Ierse) circuleert probleemloos)
Oppervlakte	572 km²
Bevolking	85.421 (2012)
Taal	Engels, Manx-Gaelisch
Religie	Anglicaans, Rooms Katholiek, Methodistisch, Baptistisch, Presbyteriaans, Quakers
Elektriciteit	230 V/50 Hz (Britse stekkers met drie punten; adapter vereist voor Europese stekkers)
Oproepcode	+44-1624
Internet TLD	.im
Tijdzone	UTC

Man is een eiland in de Ierse Zee tussen Groot-Brittannië en Ierland. Het is een zogeheten Crown Dependency: dat wil zeggen dat het officieel door het staatshoofd van het Verenigd Koninkrijk (sinds september 2022 is dit koning Charles III) bestuurd wordt, niet door de Britse regering. Man maakt dan ook geen deel uit van het Verenigd Koninkrijk, en het ligt niet in de Europese Unie. Het eiland heeft daarentegen zijn eigen parlement, de Tynwald geheten.

Regio's

De regio’s van Man komen grofweg overeen met de vier erkende steden (zie hieronder). Ook al worden deze ‘steden’ genoemd, toch kan alleen Douglas als een echte stad beschouwd worden. Peel aan de westkust, bijvoorbeeld, heeft slechts zo’n 4000 inwoners.

Steden

• Douglas - Hoofdstad
• Castletown
• Peel
• Ramsey

Andere bestemmingen

• Calf of Man
• Port Erin
• Port St Mary
• St. John
• Laxey

Info

• Openingstijden Winkels
  • Ma t/m vr 09.00 uur tot 17.00 uur.
  • Tijdens de zomer zijn de winkels 's avonds vaak langer open.

• Banken
  • Ma t/m vr 09.00 uur tot 15.30 uur.
  • Er zijn ook banken die op zaterdagochtend geopend zijn.

• Postkantoren
  • Ma t/m vr 09.00 uur tot 15.30 uur.
  • Za 09.00 uur tot 12.30 uur.

• Cafés/pubs
  • Er bestaan geen officiële sluitingstijden meer.

• Musea
  • Ma t/m vr 10.00 uur tot 17.30 uur.
  • Enkele musea openen ook in het weekend.

• Elektriciteit
  • 240 V wisselstroom - voor elektrische apparatuur is een adapter nodig, omdat 'onze' stekkers niet passen.

• Fooien
  • Gebruikelijk is om in restaurants en cafés/pubs 10 % fooi te geven.

• Tijd
  • Op Isle of Man heeft men Greenwich Mean Time (GMT),
  • van eind maart tot eind oktober heeft men British Summer Time (BST).
  • Het verschil met onze tijd is het hele jaar min één uur.

• Verkeer
  • De wegen (800 km) en bewegwijzering zijn goed. Men rijdt op Isle of Man links.

• Valuta
  • Op Isle of Man kunt u andere munten en bankbiljetten aantreffen dan in Engeland en Wales. De waarde is wel gelijk aan het Britse Pond, maar u kunt ze niet in Engeland en Wales gebruiken. Net als in de rest van Groot-Brittannië betaal je op Isle of Man ook met Britse ponden (£). Er zijn op Isle of Man overal pinautomaten. Alle creditcards worden geaccepteerd en ook reizigercheques kunnen overal ingewisseld worden.

• Klimaat, reistijd, kleding
  • In de zomer schijnt de zon gemiddeld 9 uur per dag, in december is dat 2 uur. De beste tijd om het eiland te bezoeken zijn de zomermaanden, maar het is tot ver in de herfst heel aangenaam weer. De lente en de herfst bieden een aparte sfeer, maar dan is regenkleding wel aan te bevelen.

Arriveren

Per boot

• P&O-Ferries verzorgt overtochten van Rotterdam naar Hull en van Zeebrugge naar Hull.

Daarnaast zijn ook overtochten van Calais naar Dover mogelijk. Vanuit Dover of Hull reis je naar Liverpool of Heysham met het openbaar vervoer of met de eigen auto. Daar neem je de ferry naar het eiland.

• Overtochten van IJmuiden naar Newcastle worden verzorgd door DFDS-Seaways.

Vanuit Newcastle reis je naar Liverpool of Heysham met het openbaar vervoer of met de eigen auto. Daar neem je de ferry naar het eiland.

• StenaLine verzorgt overtochten van Hoek van Holland naar Harwich.

Vanuit Harwich reis je naar Liverpool of Heysham met het openbaar vervoer of met de eigen auto. Daar neem je de ferry naar het eiland.

• Overtochten van Calais naar Dover kun je ook met Seafrance maken.
• Veerdiensten naar Isle of Man vanuit Liverpool en Heysham.
• Isle of Man Steam Packet Company is de rederij van het eiland Man. Er wordt dagelijks vanuit Liverpool en Heysham naar Douglas gevaren. De overtocht vanuit Liverpool is het kortst.

Per vliegtuig

• Vanaf Brussel of Amsterdam, niet rechtstreeks naar Isle of Man. Je vliegt eerst naar Manchester en vervolgens naar Douglas op Isle of Man (Ronaldsway Airport in Castletown).
• Je kunt ook eerst naar Londen reizen en dan rechtstreeks vanaf Londen-Luton of Londen-Gatwick naar Isle of Man. Een laatste mogelijkheid is om naar Liverpool te vliegen en dan de ferry naar het eiland te nemen.

Per trein

• Je reist naar Londen (bv. met de trein Eurostar) en van daaruit met de trein naar Liverpool.

Vanaf Liverpool bereik je Isle of Man met de ferry.

Per auto

• Een huurauto is een aantrekkelijk vervoermiddel op het eiland, b.v. als je eerst naar Isle of Man vliegt of er komt via verbindingen met het openbaar vervoer en/of de ferry.
• Met de eigen auto reis je richting Liverpool of Heysham.
• Vanuit Liverpool of Heysham neem je de ferry.

Rondreizen

Man heeft een dicht wegennetwerk met in het algemeen betrouwbare busverbindingen. Het knooppunt bevindt zich achter de ferryterminal in Douglas.

Per bus

Bus Vannin is de nationale vervoersmaatschappij. Alle bussen vertrekken vanuit Douglas en volgen dan de noordelijke route (eerst naar Peel en dan naar Ramsey), of de zuidelijke (naar Peel en vervolgens naar Port Erin). U kunt in de bus zelf een kaartje kopen. De prijzen zijn afhankelijk van de lengte van de route. Een retourtje van Peel naar Ramsey kost bijvoorbeeld 5,70 pond (stand in 2018). In het weekend is de dienstverlening iets beperkter.

Soms, indien u niet naar Douglas wilt, moet u ergens overstappen. De lijn van Peel naar Castletown zal dan bijvoorbeeld vanuit Peel door een bus met bestemming ‘Foxdale’ worden verzorgd; in Foxdale stapt u over in een klein busje voor een achttal passagiers. Bij twijfel kunt u steeds de chauffeur vragen of er een through-ticket verkrijgbaar is. In de ferryterminal in Douglas kunt u handige boekjes met alle actuele dienstregelingen van de bussen krijgen. Deze zijn gratis.

Per trein

De treinen op Man hebben meer een toeristisch karakter dan dat ze als alledaags transportmiddel worden gebruikt, en het gaat ook trager dan met de bus.

• U kunt echter een stoomtrein van Douglas naar Ballasalla of Port Erin nemen. De coupés bieden plaats aan vier passagiers en hebben oude ramen die u met een lederen riem moet vastmaken. In het toeristenseizoen kan de trein volledig vol zitten.
• Met de Snaefell Mountain Railway kunt u ’s zomers vanuit Laxey naar de top van de Snaefell reizen, de enige berg op het eiland. Dit kost 12 pond voor een retourticket. Deze trams met een houten interieur zijn heel oud en langzaam, maar het uitzicht loont de moeite.
• Een elektrische trein rijdt van Douglas naar Ramsey in het noorden. Ook dit gaat langzamer dan de bus.
• Voorts heeft Laxey nog een gerestaureerd parcours waarop stoomtreintjes rondrijden. Dit wordt door vrijwilligers onderhouden en is enkel op zondagen tijdens de zomer in dienst.

Taal

• Engels. Het Engels van Man is een soort Midlands-Engels, met een uitspraak die weinig van die van Liverpool verschilt.
• Manx is de oorspronkelijke taal van Man. U zult deze Keltische taal vooral geschreven zien, namelijk op officiële bordjes en informatiepanelen. Nadat de laatste spreker in 1976 gestorven was, is het Manx weer tot leven gewekt. Het wordt op school onderwezen en enkele honderden mensen spreken het nu weer. De meeste inwoners kennen op zijn minst enkele zinnetjes in het Manx. Bijvoorbeeld: ‘goedemorgen’ is ‘moghrey mie’, ‘tot ziens’ is ‘slane’, ‘verboden’ is ‘meelowit’. Het eiland Man heet in het Manx ‘Mannin’, en de genitief daarvan is ‘Vannin’; vandaar dat de busmaatschappij Bus Vannin heet. U kunt desgewenst her en der woordenboekjes en cursussen kopen.

Bekijken

Ramsay

• 1 Grove Museum of Victorian Life (Thie Tashtee ‘Yn Chell’), Andreas Road, Ramsey, IM8 3UA. Het vroegere vakantiehuis van de familie Gibb, een rijke koopmansfamilie uit Liverpool. Het toont hoe mensen leefde vanaf de Victoriaanse tijdperk tot in de 20ste eeuw. 

Laxey

• 2 The Great Laxey Wheel (Lady Isabella / Queeyl Vooar Laksey), Wheel Hill, Laxey, IM4 7NL. Het grootste waterrad ter wereld, gebouwd in 1854 om water uit de mijnen te pompen. Tegenwoordig kun je de toren beklimmen voor een uitzicht over de vallei. 

Douglas

• 3 Isle of Man TT (Isle of Man Tourist Trophy). Jaarlijkse wegrace voor motorfietsen die sinds 1907 wordt georganiseerd. Het evenement duurt van eind mei tot begin juni. (bijgewerkt feb 2024)
• 4 Manx Museum (Thie Tashtee Vannin), Kingswood Grove, Douglas, IM1 3LY. Museum gewijd aan de geschiedenis van het eiland Man 

Castletown en omgeving

• 5 Rushen Abbey (Mannishter Rushen), Mill Road, Ballasalla, IM9 3DB. Voormalig klooster uit de twaalfde eeuw. Inmiddels een bezoekerscentrum en een plantentuin. 
• 6 Castle Rushen (Cashtal Rushen), Castle St, Castletown IM9 1LA. Eén van de best geconserveerde middeleeuwse kastelen van de wereld. Wordt gebruikt als museum en informatiecentrum. 
• 7 Cregneash (Creneash), Howe Road, Cregneash, IM9 5PX. Dorpje dat deels fungeert als openluchtmuseum. Het toont hoe de mensen op Man leefden ten tijde van de 19de en 20ste eeuw. 

Peel

• 8 House of Manannan (Thie Vanannan), Mill Road, Peel, IM5 1TA. Museum gewijd aan de mythologische zeegod Manannan 
• 9 Kasteel van Peel (Peel Castle / Cashtal Phurt Ny h-inshey), West Quay, Peel, IM5 1TB. Kasteel uit de 11de eeuw, gebouwd door Vikingenkoning Magnus III van Noorwegen. Nog tot 1860 werd er bijgebouwd, daarna raakte het in verval. Tegenwoordig resten slechts nog de muren. 

Doen

• 1 The Ayres, The Ayres, Ballaghennie Road, Bride, IM7 4BF. Maak een wandeling langs de kustlijn in het noorden, door het beschermd natuurgebied The Ayres. Neem je verrekijker mee om vogels te kunnen spotten. Vanaf het bezoekerscentrum starten drie verschillende routes. Gedurende het broedseizoen is een deel van de paden niet te bewandelen. 
• 2 Manx Electric Railway. Deze trambaan, geopend in 1893, is de oudste elektrische trambaan ter wereld waarvan het oorspronkelijk rollend materieel nog in gebruik is. De tram rijdt van Ramsay naar Douglas via Laxey, en stopt op verschillende tussengelegen stations. 
• 3 Snaefell. Maak een wandeling naar de top van de hoogste berg van Man, op 620 meter boven zeeniveau. Hou je niet zo van wandelen, dan kun je in het zomerseizoen vanaf Laxey ook met de Snaefell Mountain Railway de berg op. 
• 4 Curraghs Wildlife Park. Bezoek de kleine dierentuin van Man. 
• 5 IOM Trike Tours, 11 Castlemona Avenue, Douglas, IM2 4EA. Maak een gemotoriseerde toertocht (op een trike of een ander voertuig) over het parcours van de jaarlijkse Isle of Man TT. 
• 6 Scarlett Nature Discovery Centre and Nature Trail. Maak een wandeling in het zuiden van Man. Langs de rotsen, het vroegere steengroevemeer, en de kust vind je verschillende soorten bloemen en vogels. In het zomerseizoen kun je ook naar het bezoekerscentrum. 

Kopen

• Het winkelaanbod op Man verschilt niet veel van het Britse vasteland. Etenswaren vindt u in supermarkten als The Co-operative en Marks and Spencer; ook kledingwinkels als Debenhams en Primark zijn er vertegenwoordigd. Man heeft ook zijn eigen supermarktketen, die Shoprite heet: deze is geassocieerd met het Britse Waitrose en zodoende aan de prijzige kant. Voor souvenirs kunt in alle stadjes terecht.

Kosten

• De prijzen zijn veelal op Brits niveau maar enigszins duurder, ondanks de lage taksen. Dit heeft er natuurlijk mee te maken dat vele producten geïmporteerd moeten worden.

Eten

• Verstrooid over het eiland vindt u restaurants, pubs en bistro’s waar verse vis en zeevruchten verkrijgbaar zijn. Ook worden hier mosselen en kreeften gekweekt (reken op ongeveer dertig pond voor een gekookte kreeft). Op Man wordt ook een eigen schapenras gefokt, de primitieve Laoghtan met lange horens. U vindt dit schapenvlees in menig restaurant op het menu. Voor het overige is de keuken standaard Brits, met cottage pies, mac and cheese, hunter’s chicken enzovoorts. Er zijn eetgelegenheden in alle prijsklassen; langs de kade worden ook broodjes met vers gevangen vis verkocht.

• Op Man wordt bier en cider gebrouwen en gin gestookt. De gin van Man heet Fynoderee, naar een Manx fabelwezen.

Uitgaan

Nachtclubs vindt u hoofdzakelijk in Douglas. De andere stadjes hebben pubs waar u wat kunt drinken en met de locals kunt praten.

Overnachten

Douglas heeft het grootste aanbod aan hotels en B&B’s, gevolgd door Port Erin en Ramsey. In Peel zijn er slechts twee pensions. U kunt ook vakantiehuisjes met eigen verzorging huren. De brochure van de toeristische dienst van Man biedt een compleet overzicht van alle aanbieders op het eiland.

Veiligheid

• Op Man hebt u weinig te vrezen. Afgezien van een occasionele diefstal of inbraak is de criminaliteit beperkt. Dronken jongeren (en ook wel ouderen) in de pubs kunnen bijwijlen voor wat overlast op straat zorgen, maar het aanbod aan etablissementen op het eiland is groot genoeg om dergelijke risico’s te kunnen vermijden. Ga gewoon naar een andere pub wanneer het te rumoerig wordt.

Gezondheid

• Als onafhankelijk gebied binnen de Britse Eilanden is Man een geval apart. Wie in het Verenigd Koninkrijk woont, wordt hier (dankzij een wederzijds verdrag) door de National Health Service gedekt, maar niet ingeval men naar het vasteland overgevlogen moet worden. Burgers van elders moeten hun eigen kosten dekken; denk eraan dat Man überhaupt nooit in de Europese Unie heeft gelegen en een eventuele EU-ziekteverzekering hier niet van toepassing is. Overweeg een ongevallenverzekering indien u een zwakke gezondheid hebt of van plan bent aan extreme sporten te gaan doen. De kosten voor medische hulp in noodgevallen kunnen hoog oplopen.

Respect

• De Manxen zien zichzelf als afstammelingen van Kelten en Vikingen. Ze zijn trots op hun onafhankelijkheid en willen geenszins voor Britten versleten worden. Ze zijn zich goed bewust van hun tradities en staan erop dat ze het oudste ononderbroken parlement ter wereld hebben. U mag de Snaefell beslist geen ‘heuvel’ noemen: ze zullen u er snel op wijzen dat het een ‘echte berg’ is.

• Wanneer een bus over de Fairy Bridge rijdt, tussen Port Erin en Douglas, zullen de passagiers de feeën groeten. Deze traditie wordt heel serieus genomen.

Contact