Zweden: verschil tussen versies

Alhoewel het een militaire mogendheid was en het in de 17de eeuw drie keer groter was dan de huidige oppervlakte heeft Zweden in geen enkele oorlog deelgenomen in de voorbije twee eeuwen. Het is lang buiten militaire allianties gebleven (inclusief beide Wereldoorlogen), en houdt vrede hoog in het vaandel met internationaal gerupeteerde namen zoals Raoul Wallenberg, Dag Hammarskjöld, Olof Palme en Hans Blix. Zweden is een grondwettelijke monarchie maar koning Carl XVI Gustaf heeft geen uitvoerende macht. het land heeft een lange traditie van Luther-Protestantse christendom maar is heden een seculiere staat met weinig kerkgangers.▼

Zweden heeft een kapitalistisch systeem en heeft een post-industriële samenleving met modern welvaartsysteem. De levensstandaard en de levensverwachting behoren tot de hoogste in de wereld. Zweden kwam bij de Europese Unie in 1995, maar heeft door referendum in 2003 beslist niet deel te nemen aan de Europese Monetaire Unie en de euro munt. Het leiderschap in Zweden was voor het grootste deel van de 20ste eeuw gedominerd door de sociaal democratische partij, die aan het einde van 19de eeuw was begonnen als een arbeidersbeweging maar heden een mix is van socialisme an sociaal-liberalisme. Sinds de meeste recente verkiezeingen is een coalitie van centrum rechtse en liberaal conservatieve partijen aan de macht gekomen, het zogenaamde "Burgerlijke blok".▼

Zweden heeft een sterke traditie van een open- maar toch discreet land te zijn. Inwoners komen soms gereserveerd over maar als ze je leren kennen zijn ze zo warm en vriendelijk als je zelf wil. Privacy beschouwen ze als zeer belangrijk en bijvoorbeeld mega-stars lukt het meestal om ongestoord over straat te lopen. Zweden geeft plaats aan het Nobelprijs commitee voor alle prijzen behalve voor de Prijs voor de Vrede want die wordt beslist in Oslo, een herinnering aan de Zweedse-Noorse unie die 100 jaar geleden is gescheiden.▼

===Geschiedenis===▼

De Zweden zijn een in de middeleeuwen ontstaan volk, door het samengaan van de Gauten en de Svear. De benaming voor Zweden is afgeleid van die laatste stam.▼

Na het einde van het tijdperk van de Vikingen vormde Zweden samen met Denemarken en Noorwegen de Unie van Kalmar (Finland was toentertijd een onderdeel van Zweden). Zweden verliet de Unie aan het begin van de 16e eeuw, en verkeerde vele jaren bijna permanent in staat van oorlog met zijn buren. Het toen nog altijd met Noorwegen verenigde Denemarken kon met name het verlaten van de Unie door Zweden niet accepteren. Denemarken verloor echter aan macht en Zweden veroverde Skåne, Blekinge en Halland op de Denen.▼

In de 17e en 18e eeuw kende Zweden zijn Gouden Eeuw en werd het grondgebied met wapengeweld uitgebreid. In die tijd was Zweden twee keer zo groot als nu, en omvatte naast Finland ook grote delen van de Baltische staten en delen van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Naties, zoals grote delen van Pommeren, Wismar en Bremen-Verden. Binnen een eeuw gingen deze gebieden weer verloren, en Finland ging over naar de Russische tsaar. De oorzaak hiervan was de Grote Noordse Oorlog (1700 - 1721).▼

Sinds 1814 is Zweden niet meer in oorlog geweest, door een politiek van strikte neutraliteit. Toch speelde het in de Tweede Wereldoorlog een dubieuze rol, men leverde ijzererts aan Nazi-Duitsland. Ook stond het troepenvervoer toe aan de Nazi-Duitsers, wat er toe leidde dat Noorse verzetsstrijders ook in Zweden opgepakt konden worden. Het is vanwege deze neutraliteitspolitiek geen lid van de NAVO.▼

In de 19e eeuw was Zweden een van de armste landen in Europa, met veel alcoholmisbruik. In deze tijd emigreerde een aanzienlijk deel van de bevolking (ongeveer 1,6 miljoen inwoners) naar de Verenigde Staten waar nu nog veel Amerikanen op Zweedse voorouders kunnen wijzen.▼

Door technische verbeteringen in transport werd het land in staat gesteld om natuurlijke hulpbronnen in verschillende delen van het land goed te gebruiken, met name hout uit de uitgestrekte bossen en ijzererts uit Kiruna en Malmberget. Dit vormde de basis voor de verzorgingsstaat zoals die zich in het begin van de 20e eeuw vormde.▼

Zweden is sinds 1995 lid van de Europese Unie. Sinds 19 september 1973 is Karel XVI Gustaaf koning van Zweden.▼

===Landskap en Län===▼

De provincies werden in 1634 op initiatief van graaf Axel Oxenstierna opgericht, ter vervanging van de Zweedse landschappen om een moderne bestuursindeling te creëren. Län (meervoud län) is de benaming voor de provincies van Zweden.▼

De grootste wijziging vond plaats na de Finse Oorlog, toen Zweden gedwongen werd om als gevolg van de Vrede van Fredrikshamn (1809) de oostelijke graafschappen aan Rusland af te staan. Desondanks is het systeem na meer dan 370 jaar nog steeds in gebruik. In principe is de geografische hierarchie rond deze provincies in deze reisgids georganiseerd tenzij het handiger is om te verwijzen naar een landschap. bv. [[Småland]].▼

===Fauna en Flora===▼

In Zweden spreekt men van de grote zes.▼

* '''Eland'''▼

* '''Veelvraat'''▼

* '''Wolf'''▼

* '''Bruine Beer'''▼

* '''Lynx'''▼

* '''Muskusos''', leeft in het wild in Härjedalen in het noordwesten van Zweden.▼

Zweeds is de nationale taal van Zweden, maar je zal ondervinden dat de meeste mensen, geboren sinds 1945 ook zeer goed Engels kunnen, een geschat percentage van 89% spreekt Engels, volgens de eurobarometer. Zweeds is een Noord-Germaanse taal die vooral lijkt op het Noors en Deens, maar ook Duits en Nederlands, en de meeste mensen begrijpen wat Nederlands als je traag spreekt. Fins is de grootste minderheidstaal in Zweden. Onafhankelijk wat je moedertaal is, Zweden stellen het erg op prijs als je probeert Zweeds te praten en een conversatie opstart in het Zweeds. Deze gewoonte zal je goed helpen om je te integreren in het lokale bevolking.▼