Taalgids Hongaars: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
werkt niet |
ww vervoeging tegenwoordige tijd |
||
Regel 27:
Eén woord kan verschillende dingen betekenen; dat geldt zowel voor Nederlandse als voor Hongaarse woorden. Het woord 'alleen' kan je op meer manieren vertalen, het hangt er vanaf wat je bedoelt: alleen=slechts: ''csak'', alleen=uitsluitend: ''kizárólag'', alleen=in je eentje: ''egyedül''; de betekenis blijkt uit het zinsverband.
=== Uitspraak ===
==== Alfabet ====
Het Hongaarse alfabet telt 40 letters, daarnaast zijn er enkele die alleen voorkomen in leenwoorden. Een aantal daarvan zijn diglyfen of triglyfen, dat wil zeggen: geschreven met 2 of 3 toetsaanslagen op ons toetsenbord.
A a; Á á; B b; C c; Cs cs; D d; Dz dz; Dzs dzs; E e; É é; F f; G g; Gy gy; H h; I i; Í í; J j; K k; L l; Ly ly; M m; N n; Ny ny; O o; Ó ó; Ö ö; Ő ő; P p; R r; S s; Sz sz; T t; Ty ty; U u; Ú ú; Ű ű; V v; W w; X x; Y y; Z z; Zs zs
==== Klinkers ====
In onderstaande tabel worden ''kort'' uitgesproken klinkers aan het einde van een woord voor de duidelijkheid met ..\ aangegeven.
{| class="wikitable"
Regel 84:
* tweeklanken zoals '''au''' in ''auto'' wordt uitgesproken als ''a-oe''.
==== Medeklinkers ====
{| class="wikitable"
|+ uitspraak medeklinkers
Regel 249:
* Eigennamen hebben soms een oude spelling, waarbij de uitspraak afwijkt.
==== Klemtoon en intonatie ====
De '''klemtoon''' valt altijd op de eerste lettergreep van het woord, hoe lang het ook is, en ook bij leenwoorden uit andere talen.
Regel 258:
Mogelijke antwoorden:
:''Igen, ismerem. / Ismerem.'' = Ja, ik ken haar.<br>''Nem, nem ismerem. / Nem ismerem.'' = Nee, ik ken haar niet.<br>''Dehogy nem!'' = Welzeker!
=== Werkwoorden ===
De werkwoorden worden vervoegd voor de tegenwoordige tijd, de verleden tijd, de gebiedende wijs en de voorwaardelijke wijs. Meestal zijn daarbinnen dan drie typen te onderscheiden op grond van de klinkers van het werkwoord (klinkerharmonie):
{|class="toccolours" style="font-size:100%;line-height:100%;"
|<u>1.</u> achterklinkers / lage klinkers:
|'''a, á, o, ó, u, ú'''
|
|-
|<u>2.</u> voorklinkers / hoge klinkers, met lipronding
|'''ö, ő, ü, ű'''
|
|-
|<u>3.</u> voorklinkers / hoge klinkers, zonder lipronding
|'''e, é, i, í'''
|(ook wel: "neutrale" klinkers)
|}
Het lastigste deel van de vervoeging is de rol van het lijdend voorwerp:
* waar het lijdend voorwerp is "onbepaald" heet ook de '''vervoeging onbepaald'''; dit is het geval als het onduidelijk is waarover het gaat, bijvoorbeeld:
** er geen bezitsaanduiding is of geen aanwijzend voornaamwoord
** er geen verwijzing is naar een al eerder genoemd lijdend voorwerp
** maar ook als het lijdend voorwerp de eerste en tweede persoon (mij en jou) betreft
* als het lijdend voorwerp "bepaald" is heet ook de '''vervoeging bepaald'''; dit is het geval als het lijdend voorwerp specifiek en duidelijk is:
** als er een bepaald lidwoord voor staat (a, az = ''de, het'' bij: a ház'''at''' = ''het huis'', az autó'''t''' = ''de auto'')
** er een bezitsaanduiding is of een aanwijzend voornaamwoord (házá'''t''' = ''haar/zijn huis'', hibám'''at''' = ''mijn fout'', ez'''t''' = ''dit, deze'', az'''t''' = ''dat, die'', azok'''at''' = ''die'')
** als het een 3<sup>de</sup> persoon betreft (zoals: őt = ''hem, haar'', Önt = ''U'', őket = ''hen'').
** als het gaat om een [[eigennaam]], zoals van een persoon of plaats (zoals: Jánost, Budapestet)
==== Tegenwoordige tijd ====
In onderstaande tabel zijn de uitgangen achter de stam '''vet''' gemaakt. De hieronder tussen haakjes staande woorden ''én, te, ő, mi, ti'' en ''ők'' worden meestal weggelaten omdat het aan de uitgang al te zien is om wie het gaat.
{|class="wikitable" style="text-align:center;" <!-- font-size:100%;line-height:100%; -->
|+Regelmatige werkwoordvervoeging tegenwoordige tijd
|-
!
|colspan="6"|Voorbeelden tegenwoordige tijd:
|-
!Bepaaldheid →
|colspan="3"|Onbepaalde vervoeging (I)
|colspan="3"|Bepaalde vervoeging (II)
|-
!rowspan="2"|Werkwoord-<br>stam met →
|rowspan="2"|voor-<br>klinkers
|colspan="2"|achterklinkers
|rowspan="2"|voor-<br>klinkers
|colspan="2"|achterklinkers
|-
|zonder<br>lipronding
|met<br>lipronding
|zonder<br>lipronding
|met<br>lipronding
|-
!
!colspan="3"|
!colspan="3"|
|-
|''ik'' (én)
| lát'''ok''' = ik zie
| kér'''ek''' = ik vraag
| tör'''ök''' = ik breek
| lát'''om''' = ik zie (het)
| kér'''em''' = ik vraag (het)
| tör'''öm''' = ik breek (het)
|-
|''jij'' (te)
|lát'''sz''' = jij ziet
|kér'''sz''' = jij vraagt
|tör'''sz''' = jij breekt
| lát'''od''' = jij ziet (het)
| kér'''ed''' = jij vraagt (het)
| tör'''öd''' = jij breekt (het)
|-
|''hij,zij'' (ő)
|lát = zij ziet
|kér = zij vraagt
|tör = zij breekt
|lát'''ja''' = zij ziet (het)
|kér'''i''' = zij vraagt (het)
|tör'''i''' = zij breekt (het)
|-
|''wij'' (mi)
|lát'''unk'''
|kér'''ünk'''
|tör'''ünk'''
|lát'''juk'''
|kér'''jük'''
|tör'''jük'''
|-
|''jullie'' (ti)
|lát'''tok'''
|kér'''tek'''
|tör'''tök'''
|lát'''játok'''
|kér'''itek'''
|tör'''itek'''
|-
|''zij'' (ők)
|lát'''nak'''
|kér'''nek'''
|tör'''nek'''
|lát'''ják'''
|kér'''ik'''
|tör'''ik'''
|-
!
!colspan="3"|
!colspan=3 rowspan="2"|
|-
|''ik→jou'' (én→téged)
|lát'''lak''' = ik zie jou
|kér'''lek''' = ik vraag jou
|tör'''lek''' = ik breek jou
|-
!
!colspan="3"|
!colspan="3"|
|-
!hele<br>werkwoord: →
|lát'''ni'''<br>''zien''
|kér'''ni'''<br>''verzoeken, vragen''
|tör'''ni'''<br>''breken''
|lát'''ni'''<br>''zien''
|kér'''ni'''<br>''verzoeken''
|tör'''ni'''<br>''breken''
|}
==Woordenboek==
| |||