|
so naar mijn moeder free kempi kill kill kill kill kill kill
{{pagebanner|South America Wikivoyage banner.jpg|caption=Uitzicht over de Andes in Peru, met Machu Picchu op de voorgrond.}}
{{Continent
|title = Zuid-Amerika
|image = [[File:Vicuña - Chimborazo, Ecuador.jpg|250px]]
|location = [[File:South America (orthographic projection).svg|250px]]
|area = 17.840.000 km<sup>2</sup>
|population = 387.489.196
|languages = [[Taalgids Portugees|Portugees]], [[Taalgids Spaans|Spaans]] en andere
|timezone = UTC-2 tot UTC-5
|cities = [[Buenos Aires]], [[Paramaribo]], [[Rio de Janeiro]]
}}
'''Zuid-Amerika''' is het middelste continent qua oppervlakte. Dit continent werd ontdekt aan het einde van de vijftiende eeuw door Spaanse en Portugese ontdekkingsreizigers. Spaans en Portugees zijn dan ook de meest gesproken talen op het continent. Op het continent bevinden zich veel tropische regenwouden, prachtige zandstranden en ook woestijngebieden. Het westen van het continent wordt gedomineerd door de Andes. Het uiterste zuiden van het continent ligt vlak bij de Zuidpoolcirkel. Door het continent stroomt de Amazonerivier en dit is verreweg de waterrijkste rivier ter wereld.
<gallery>
File:Bartoleme_Island.jpg|Galápagoseilanden
File:Houses of Machu Picchu in Peru.jpg|Machu Picchu
File:Amazonie.jpg|Amazone
File:Sugar loaf from Cristo Redentor 2010.JPG|Rio de Janeiro
</gallery>
==bruin kontgat==
is vruin<imagemap>
File:Map of South America (nl) aanklikbaar.png|right|350px
desc none
poly 49 62 52 60 53 58 55 57 58 57 64 54 66 50 66 41 62 39 56 37 54 36 52 32 37 32 33 30 30 29 28 28 25 28 22 27 18 26 16 22 12 20 11 18 9 17 8 19 8 41 9 43 10 46 10 58 12 59 12 65 14 64 36 64 37 62 40 62 42 61 46 60 49 60 [[Centraal-Amerika]]
poly 156 204 156 219 158 223 160 224 163 224 165 225 168 225 174 228 175 230 179 232 182 232 186 234 189 235 195 238 196 240 197 243 197 246 195 250 198 256 200 258 209 258 212 264 213 267 214 269 216 270 219 276 219 279 217 283 217 286 216 288 215 286 213 284 212 282 210 281 207 281 205 280 202 281 199 281 197 282 196 284 194 285 193 287 187 290 186 292 186 298 185 300 185 303 184 305 181 305 173 309 172 311 170 309 166 307 163 307 161 306 158 306 156 307 152 311 151 313 150 311 148 310 143 300 143 297 142 295 140 294 140 291 138 287 138 284 137 282 135 280 134 278 134 272 133 270 131 269 131 266 130 264 130 261 132 259 133 257 130 251 130 248 129 246 129 240 131 239 131 233 130 231 130 225 132 221 128 219 127 217 127 214 125 212 128 213 131 213 134 212 135 210 138 210 142 208 142 205 143 203 146 203 148 202 151 202 153 201 156 201 58 60 60 59 65 49 65 46 66 44 68 42 70 38 71 40 71 37 73 33 76 32 78 31 79 29 81 28 82 26 86 24 89 18 91 17 93 15 98 15 100 14 103 14 111 10 114 9 116 10 117 12 117 15 116 17 114 19 111 25 110 23 108 22 106 23 104 27 102 28 100 32 100 35 98 39 98 42 100 46 100 52 101 54 103 55 105 59 107 60 116 60 117 62 121 64 124 64 128 66 131 66 135 68 136 70 136 76 137 78 137 96 140 97 143 97 137 100 135 104 126 104 124 105 117 105 119 106 120 108 122 109 123 111 122 113 119 113 118 115 118 118 119 120 119 123 121 124 122 126 122 141 117 151 113 153 113 150 115 146 117 145 116 143 112 141 111 139 109 138 106 138 105 140 99 140 95 138 94 136 92 135 92 132 90 128 86 126 85 124 83 123 81 119 79 118 76 118 74 117 71 117 69 116 67 117 61 114 60 112 54 109 52 107 51 105 49 104 48 102 48 90 49 88 50 85 52 84 54 80 56 79 54 78 54 75 55 73 55 70 56 68 58 67 60 63 60 60 12 116 18 114 20 113 23 113 26 112 28 111 35 111 38 110 41 110 43 109 59 109 63 111 65 115 69 117 75 117 79 118 81 119 81 122 79 124 78 127 77 129 75 130 73 134 71 136 70 138 68 139 63 142 58 147 57 149 57 152 55 156 53 158 52 160 50 159 50 156 47 155 41 155 40 153 40 147 38 146 37 144 34 143 23 143 19 142 13 140 11 139 11 136 10 133 10 130 9 128 9 122 10 119 12 115 116 278 120 276 126 276 128 272 130 270 130 261 132 257 132 254 129 248 129 242 131 238 131 232 130 230 130 221 129 219 127 218 125 216 123 212 121 211 119 212 118 214 117 212 117 209 116 207 116 204 115 202 115 202 113 203 112 205 108 203 105 203 102 197 99 197 97 198 97 192 95 188 93 185 92 183 92 177 96 175 97 173 97 170 96 167 97 164 100 164 104 162 104 159 105 157 112 157 114 156 115 154 113 150 113 147 115 146 116 144 114 143 113 141 111 140 109 138 106 138 104 139 101 139 99 140 95 138 94 136 92 135 92 132 91 129 90 127 86 125 85 123 79 120 76 120 80 122 80 125 78 129 76 130 75 132 73 133 70 139 66 141 61 145 59 149 58 151 55 152 52 158 50 159 48 155 46 154 43 154 43 151 41 150 40 148 38 147 37 149 29 153 28 155 27 158 27 168 28 170 29 173 30 175 30 179 29 181 29 184 30 186 32 192 33 194 33 198 34 202 34 205 35 207 37 208 38 213 39 217 42 221 43 223 44 227 46 229 49 235 51 240 54 246 62 250 66 253 68 256 70 260 72 261 76 262 79 263 84 264 87 266 95 270 97 272 99 273 102 272 105 272 109 274 110 276 112 277 115 277 120 11 119 13 119 16 109 21 106 22 104 23 100 31 100 34 98 38 98 41 101 47 101 50 102 54 103 56 106 56 108 57 111 57 113 58 112 60 115 60 117 61 118 63 124 66 127 66 129 67 135 67 136 70 136 76 138 78 139 80 137 84 137 87 139 91 135 93 136 95 140 97 140 109 146 112 149 112 151 111 153 112 159 109 160 107 162 106 163 104 165 103 168 103 169 101 167 100 164 100 164 91 163 89 161 88 159 84 159 81 160 83 162 84 163 86 165 87 168 87 170 88 173 88 175 87 178 81 184 81 188 79 189 77 189 74 188 72 186 71 186 65 188 64 191 58 191 55 192 53 194 52 195 50 199 48 200 46 200 43 194 40 193 38 189 36 186 36 184 35 182 31 182 28 181 26 179 25 163 25 161 24 151 24 149 23 146 23 144 22 141 22 139 21 136 21 130 18 128 16 122 13 [[Noordelijke Andes]]
poly 278 408 272 405 271 403 269 402 266 401 266 398 264 397 263 395 262 392 262 389 258 387 256 383 250 383 247 382 245 381 243 377 241 376 240 374 234 371 233 369 235 367 238 361 242 359 244 356 252 352 253 350 253 347 254 345 255 342 255 339 251 337 249 331 249 322 247 321 244 321 243 318 241 314 237 312 234 310 233 308 231 307 229 308 223 308 221 307 219 303 219 294 218 292 218 289 216 285 216 282 217 280 217 277 219 276 218 274 219 272 217 268 215 266 213 265 212 263 212 260 211 258 209 257 203 257 199 255 197 251 195 250 195 244 196 242 195 239 193 238 192 236 186 233 183 233 180 232 176 230 174 226 171 225 163 223 161 220 159 218 155 214 155 202 154 200 153 202 151 203 145 203 141 205 140 207 138 208 136 212 134 213 131 212 119 212 117 213 115 209 115 203 116 201 114 200 108 203 106 202 105 200 103 199 99 195 95 193 93 189 93 186 91 182 91 176 93 175 96 175 96 172 99 166 99 163 100 161 108 157 114 157 119 147 120 144 122 140 122 125 119 123 119 120 119 118 119 115 121 114 123 110 119 107 120 104 126 105 132 105 136 103 138 101 139 99 140 101 140 104 143 110 146 110 147 112 149 111 152 111 154 112 158 110 160 106 163 106 166 105 167 103 169 102 167 100 165 99 166 97 164 93 162 92 158 84 158 81 162 85 164 86 167 86 171 88 174 88 175 86 181 83 184 83 186 82 188 80 189 78 190 80 192 81 193 83 195 84 198 84 196 88 194 89 193 91 193 95 194 97 196 103 197 105 199 106 200 108 203 108 209 105 218 105 220 104 221 102 223 101 224 99 226 98 235 98 236 100 239 99 241 98 243 99 244 101 247 100 247 97 253 94 258 84 258 78 261 78 263 77 265 79 267 80 269 82 272 84 274 85 278 85 282 87 282 90 283 92 285 97 291 101 300 104 310 109 319 119 322 121 326 123 330 123 336 126 342 130 345 131 351 132 361 134 365 136 368 138 370 141 373 143 376 144 378 145 384 147 387 151 390 157 392 160 390 161 390 208 387 209 387 248 386 251 386 262 385 266 380 267 380 286 379 290 379 293 378 298 374 306 374 309 371 314 369 315 366 317 364 319 360 325 358 326 355 328 354 330 352 331 351 333 349 334 348 336 347 339 339 343 336 344 333 344 329 346 327 348 323 349 320 349 318 350 317 352 314 353 313 383 311 384 308 384 305 386 303 387 302 389 300 390 298 392 295 394 289 397 287 401 283 403 282 405 278 407 [[Brazilië]]
poly 261 79 259 80 257 84 253 86 251 90 251 93 248 99 246 100 243 100 241 99 232 99 234 97 236 96 236 93 237 91 237 88 235 84 235 75 237 71 239 70 242 64 202 44 201 46 199 47 196 47 193 53 193 56 190 62 188 63 186 67 186 73 188 74 189 76 189 79 190 81 196 81 198 85 198 88 194 90 193 92 193 101 197 103 197 106 201 108 203 107 204 105 207 105 209 104 219 104 221 103 217 101 216 100 215 97 213 93 212 91 210 90 209 88 209 79 212 77 214 76 216 72 216 60 217 58 216 55 215 53 207 49 206 47 219 63 221 62 223 63 233 63 235 64 238 64 238 73 236 74 235 76 235 79 237 83 237 98 234 98 232 99 229 98 226 98 224 99 223 101 223 104 222 102 214 98 212 94 212 91 210 90 209 88 209 84 210 82 210 79 214 77 216 73 216 70 217 68 217 65 218 63 [[Guyana's]]
poly 252 586 246 583 242 583 240 582 237 581 231 581 227 579 226 577 216 572 216 569 214 567 213 565 211 564 210 562 208 561 206 557 204 556 197 556 193 558 190 558 185 548 181 546 178 545 176 544 175 542 173 541 171 537 171 534 172 532 173 534 176 528 176 525 174 521 174 515 173 511 173 508 171 504 170 501 168 497 171 497 170 495 168 494 166 490 166 487 162 485 160 483 160 477 159 475 158 472 157 470 157 467 155 463 155 460 154 458 154 452 153 450 154 448 154 445 155 443 153 442 152 440 152 437 149 431 149 428 151 424 151 418 150 416 150 410 151 407 151 401 149 400 148 398 148 395 145 389 140 387 138 386 141 385 142 383 142 373 141 371 141 359 144 353 144 350 145 348 149 346 147 342 147 336 146 334 146 325 152 325 154 322 155 320 155 317 152 316 151 314 153 310 155 309 156 307 158 306 161 306 163 307 166 307 170 309 171 311 173 312 173 309 177 307 186 307 188 311 190 312 191 315 193 316 194 318 197 318 199 319 200 321 216 329 219 329 220 331 222 332 225 338 223 342 223 345 221 349 225 351 228 351 232 353 235 353 238 352 248 347 249 345 248 343 249 336 254 337 255 339 255 345 254 348 248 351 248 354 242 357 241 359 239 360 239 363 236 369 236 372 235 374 232 374 232 377 231 380 230 382 230 391 232 395 232 407 233 409 235 410 236 412 240 414 243 414 245 415 246 417 248 418 249 420 251 421 257 433 257 439 256 441 254 443 254 446 253 448 247 451 244 451 242 453 239 454 237 456 233 458 230 458 226 460 224 464 224 476 223 478 222 481 221 483 217 485 216 487 216 490 215 492 215 504 217 506 218 508 219 511 221 513 224 514 226 516 226 519 227 521 227 524 229 526 228 528 228 537 227 539 227 545 225 546 225 549 224 551 224 554 226 558 230 560 232 562 233 564 235 565 236 567 238 568 241 569 244 569 248 571 251 577 251 580 194 590 203 590 205 591 208 591 210 592 213 592 215 593 218 593 220 594 238 594 239 592 239 589 240 587 240 584 239 582 237 581 235 582 233 581 230 581 224 578 222 574 220 571 219 569 217 568 215 564 212 562 210 561 209 559 207 558 204 558 202 557 196 557 194 558 191 558 190 556 188 554 187 552 187 549 186 547 180 547 178 546 177 544 176 541 175 539 173 538 172 536 172 533 174 532 175 530 175 524 173 523 175 519 175 513 172 513 172 510 171 508 171 502 172 500 170 499 167 499 166 497 172 497 170 496 169 494 166 493 166 490 165 488 162 487 160 486 159 484 159 481 157 477 157 474 158 472 158 469 161 469 159 468 155 460 155 457 154 455 153 452 153 440 151 439 151 433 149 429 149 426 151 425 152 423 152 420 150 419 150 410 151 408 151 402 150 400 148 399 148 396 147 393 147 390 143 388 142 386 142 377 143 375 143 372 141 368 141 365 143 361 143 355 144 353 144 350 148 348 148 345 147 343 147 337 146 335 146 326 147 324 150 324 152 323 153 321 155 320 154 318 152 317 151 315 151 312 149 311 146 305 146 302 144 300 139 290 137 283 134 274 134 271 130 269 128 270 127 272 125 273 123 277 123 280 121 286 121 292 120 294 120 297 118 298 118 308 117 318 113 328 113 335 112 345 112 350 109 365 109 368 108 370 107 373 107 376 106 378 106 381 108 382 109 385 111 386 113 388 114 390 114 417 113 419 113 422 112 424 110 425 108 427 108 519 109 522 112 528 114 530 116 531 118 535 120 537 123 538 126 540 128 541 131 544 132 547 134 550 138 552 141 555 143 559 145 561 147 562 149 564 151 565 156 567 157 569 169 575 173 576 176 577 180 579 183 585 187 587 190 587 194 589 266 545 270 543 274 542 278 542 280 541 291 541 294 540 323 540 325 541 330 541 333 542 340 542 344 544 346 546 348 547 349 550 349 553 350 555 350 568 320 568 316 567 312 567 308 566 304 566 300 564 296 564 288 562 274 562 272 563 269 564 261 564 258 563 255 563 253 562 252 559 252 553 260 549 262 547 266 545 219 306 219 294 218 292 217 289 207 284 206 282 204 281 202 282 201 284 198 284 196 285 189 285 187 289 187 292 185 296 185 308 188 314 192 316 193 318 195 320 198 320 206 324 207 326 209 327 212 328 216 330 219 330 223 332 224 334 224 343 223 345 223 348 221 349 223 350 226 350 229 351 232 351 234 352 237 352 241 350 244 350 248 348 248 345 250 341 250 335 249 333 249 330 248 328 248 322 246 321 244 322 242 321 239 315 238 312 237 310 233 308 230 308 228 307 225 307 224 305 218 305 253 418 251 417 248 417 247 415 243 413 237 413 235 412 233 410 233 407 231 406 231 394 229 390 229 384 231 380 231 377 233 376 239 376 241 377 243 381 245 382 248 383 250 384 253 384 259 387 262 393 264 394 265 396 267 398 267 404 269 405 272 406 274 407 274 410 273 412 271 414 269 415 266 415 256 420 252 418 [[Zuidkegel]]
</imagemap>
==Steden==
{{Positiekaart+|Zuid-Amerika|width=300|float=right|caption=Bestemmingen in Zuid-Amerika.|places=
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=4.598056|long=-74.075833|marksize=8|label=Bogota|position=right}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-34.603333|long=-58.381667|marksize=8|label=Buenos Aires|position=bottom}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=10.5|long=-66.916667|marksize=8|label=Caracas|position=right}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-16.5|long=-68.15|marksize=8|label=La Paz|position=bottom}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-12.043333|long=-77.028333|marksize=8|label=Lima|position=left}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=5.866667|long=-55.166667|marksize=8|label=Paramaribo|position=right}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-22.908333|long=-43.196389|marksize=8|label=Rio de Janeiro|position=right}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-33.45|long=-70.666667|marksize=8|label=Santiago|position=bottom}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-23.55|long=-46.633333|marksize=8|label=São Paulo|position=top}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-25.5667|long=-54.5667|marksize=8|label=Iguazú-watervallen|position=bottom|mark=Blue pog.svg}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-13.163056|long=-72.545556|marksize=8|label=Machu Picchu|position=right|mark=Blue pog.svg}}
{{Positiekaart~|Zuid-Amerika|lat=-54.40717|long=-67.89744|marksize=8|label=Vuurland|position=right|mark=Blue pog.svg}}
}}
* [[Bogota]] — een stad van tegenstellingen met een hectische balans tussen nieuw en oud; een echte cultuurstad
* [[Buenos Aires]] — de stad van de tango, de meest kosmopolitische stad van Argentinië
* [[Caracas]] — veel theaters, winkelcentra, musea, kunstgalerijen, parken, koloniale gebouwen en restaurants
* [[La Paz]] — de hoogste regeringszetel ter wereld, maar niet de hoofdstad van het land
* [[Lima]] — een bijzondere mix van modern en oud, met grote sloppenwijken en koloniale architectuur
* [[Paramaribo]] — een prachtige historische binnenstad en vertrekpunt voor de rest van het land
* [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]] — bekend om de mooie landschappen, de strandcultuur, favela's en de jaarlijkse carnavalsoptocht
* [[Santiago (Chili)|Santiago]] — de hoofdstad van Chili met een ruim aanbod aan musea, theaters en restaurants
* [[São Paulo (stad)|São Paulo]] — een drukke, chaotische stad met een ruig nachtleven
==Andere bestemmingen==
*[[Galápagoseilanden]] — leefgebied van vele unieke diersoorten zoals enorme schildpadden, leguanen en blauwvoetgenten, sinds 1981 op UNESCO Werelderfgoedlijst
*[[Puerto Iguazú|Iguazú-watervallen]] — tonnen water storten zich over een lengte van zo'n drie kilometer in verschillende groepen watervallen een 80 meter diepe kloof in, te midden van een schitterend junglelandschap
*[[Machu Picchu]] — de wereldberoemde oude stad van de Inca's met een spectaculair aantal ruïnes
*[[Paaseiland]] — een van de meest afgelegen eilanden op aarde bekend om de reusachtige stenen beelden
*[[Vuurland]] — een ruig, bergachtig landschap met bootreisjes naar Antarctica
==Info==
=== Natuur en klimaat ===
Zuid-Amerika is qua natuur erg afwisselend. Het noorden ligt rond de evenaar, het zuiden ligt vlak bij [[Antarctica]]. Het klimaat wordt daarnaast beïnvloed door twee andere grote factoren. De hooglanden en[[Noordelijke Andes]] langs de westkust beschermen het continent tegen de koude en natte invloed van de Grote Oceaan. In de luwte van de bergen vindt de Amazonerivier zijn oorsprong, één van de grootste rivieren ter wereld. Het uitgestrekte Amazoneregenwoud groeit aan weerszijden hiervan en creëert samen met de warme invloeden vanuit de Atlantische Oceaan grotendeels een eigen klimaat dat je zelf na een aantal dagen al leert voorspellen. Zo valt er klokslag 16:00 bijna elke dag een klein uur regen in [[Manaus]] rondom het regenseizoen. Door de hoge luchtvochtigheid in de [[Amazone]] doe je er goed aan het levenstempo van de lokale bevolking over te nemen.
==Arriveren==
===Paspoort en visum===
In de meeste landen van Zuid-Amerika hoeven houders van een Nederlands paspoort geen visum aan te vragen. Waarschijnlijk geldt hetzelfde voor een Belgisch paspoort. Verblijf tot 90 dagen is vrij in de meeste landen. Let op dat je wel een stempel in je paspoort krijgt bij binnenkomst en vertrek. Soms is de douane 20 km vóór de grens.
Uitzondering:
* [[Bolivia]]: aan de grens, maximaal 30 dagen
* [[Suriname]]: 30 US$ voor een toeristenvisum van 1 of 2 maanden aan te vragen bij Surinaamse ambassade, uitzondering: Nederlanders woonachtig in Nederland, ouder dan 60 jaar.
* [[Colombia]]: Maximaal verblijf 60 dagen.
==Taal==
Het merendeel van de landen in Zuid-Amerika is [[Taalgids Spaans|Spaanstalig]]. Er zijn echter een paar belangrijke uitzonderingen, waarvan de meest noemenswaardige geldt voor [[Brazilië]]. Hier spreekt men namelijk een eigen vorm van het [[Taalgids Braziliaans-Portugees|Portugees]]. Een tweede belangrijke uitzondering vormen de [[Guyana's]], aan de noordkust van het continent. Men spreekt [[Taalgids Engels|Engels]] in [[Guyana]], Nederlands in [[Suriname]] en [[Taalgids Frans|Frans]] in [[Frans-Guyana]].
==Bekijken==
==Doen==
==Kopen==
==Eten==
==Uitgaan==
==Overnachten==
==Contact==
poep is leker{{Str}}
{{IsIn|Bestemmingen}}
{{Navigatie Landen Zuid-Amerika}}
{{Navigatie Werelddelen}}
[[Commons:Category:South America]]
[[Wikipedia:nl:Zuid-Amerika]]
| 