Verenigd Koninkrijk: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 28:
===Geschiedenis===
<!-- Alsjeblieft, niet meer dan twee alinea's -->
Eenvoudig samengevat bestaat het hedendaagse ‘Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland’ sedert 1927. Van 1801 tot 1921 waren de Britse Eilanden als geheel verenigd, dus mét het complete eiland Ierland erbij. Wales en Engeland waren reeds in de middeleeuwen bijeengevoegd, en anno 1707 kwam Schotland er om economische redenen vrijwillig bij. Dit was de ''Act of Union'' ten tijde van koningin Anna van Engeland (''Queen Anne''), die daardoor dus ‘Anna van Groot-Brittannië’ werd. Sedertdien is het eiland Groot-Brittannië bijgevolg één land geweest. De moderne situatie, waarbij Noord-Ierland deel van het koninkrijk uitmaakt, ontstond toen het zuiden van Ierland zich in 1921 afscheurde en de ‘Ierse Vrijstaat’ stichtte. En dat was dan weer het gevolg van een gedeeltelijke kolonisatie van Noord-Ierland door Engelstalige protestanten uit Engeland, die in 1690 onder koning William III (de Nederlandse stadhouder Willem III van Oranje) een beslissende overwinning op de Iers sprekende katholieken hadden behaald in de slag bij de Boyne. Dat verklaart dus de verdeeldheid van het Ierse eiland, die tot op heden voortduurt. Algemeen kan men daarbij opmerken dat Engeland, als grootste onderdeel van het koninkrijk, zowel in economisch als cultureel opzicht altijd dominant is geweest ten opzichte van de kleinere deelstaten. Als gevolg daarvan zijn de Keltische talen van de Britse Eilanden (Welsh, Iers, Cornisch, Schots-Gaelisch en ook Manx) in de loop der eeuwen steeds sterker in de verdrukking geraakt. En anderzijds verklaart dit ook de opkomst van nationalistische en separatistische tendenzen in de kleinere delen van het koninkrijk.
De Britse Eilanden zijn ten minste sinds het Neolithicum bewoond. Over de mensen die Stonehenge en andere megalitische bouwwerken oprichtten, is nagenoeg niets bekend. We weten niet waar ze vandaan kwamen of welke taal ze spraken. Zij werden waarschijnlijk door een Keltische invasie verdrongen; toen de Romeinen Engeland veroverden, werd het in elk geval door Kelten bewoond. U vindt in Engeland dan ook archeologische sites uit de Romeinse periode, bijvoorbeeld ''Viroconium'' (Wroxeter) in Shropshire. En wereldberoemd is de Muur van Hadrianus, die het veroverde Engeland scheidde van Schotland (dat door Picten werd bewoond). In de middeleeuwen werden de Kelten in Engeland op hun beurt door de Angelen, Saksen en Juten uit Engeland verdreven (vandaar ‘Angelsaksisch’). Toen die op hun beurt door de Vikingen werden aangevallen, werd Engeland verdeeld in een Angelsaksisch en een ‘Deens’ gedeelte (de ''Danelag''). In 1066, met de slag bij Hastings, vielen de Normandiërs (die zelf van de Vikingen afstamden maar inmiddels Frans spraken) vanuit Frankrijk binnen. Drie eeuwen lang was daarop Frans de taal van de Engelse overheid. Aan Schotland ging deze evolutie echter voorbij: daar was toen Gaelisch de voertaal, en pas vanaf de Nieuwe Tijd won het Engels in Schotland terrein. Toen volgden de Rozenoorlogen tussen het Huis York en het Huis Lancaster, met York als uiteindelijke overwinnaar. Tijdens de Honderdjarige Oorlog in de late middeleeuwen veroverde Engeland grote delen van Frankrijk. Onder de Tudor-vorsten Hendrik VIII en Elizabeth I begon het Britse Rijk te groeien. Na het uitsterven van de Tudors nam het Schotse Huis Stuart de Engelse troon in. Jacobus II was katholiek en autocratisch en werd afgezet in de ''Glorious Revolution'' van 1689. Anna, die Engeland en Schotland verenigde, was de laatste Stuart-monarch en stierf in 1714. Toen nam het huis Hannover de troon in en volgde de georgiaanse periode: Noord-Amerika werd veroverd en gedurende de 18de eeuw ontwikkelde het Britse Rijk zich onophoudelijk. Onder Victoria, tot slot, was het het grootste rijk ter wereld geworden. Na de Tweede Wereldoorlog kregen de landen die deel van het Britse Rijk hadden uitgemaakt echter een na een autonomie. Het hedendaagse Gemenebest van Naties (the ''Commonwealth of Nations'') is een restant hiervan; het is een cultureel verbond van staten die vroeger Brits waren. Sommige van deze landen zijn ''de facto'' compleet onafhankelijk, maar erkennen Elizabeth II nog steeds als officieel staatshoofd.
===Cultuur===
| |||