Mecseknádasd: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Info: aanpassing
Regel 12:
De Oostenrijks/Hongaarse componist [[w:Franz Liszt|Franz Liszt]] bracht enige tijd door in het bisschoppelijk paleis te Mecseknádasd. Hij schreef er op 24 oktober 1846 zijn eerste werken voor mannenkoor van Pécs (''Pécsi dalárda''). Nog steeds is er een zeer goed mannenkoor in Pécs.
 
[[w:Óbánya|'''Óbánya''' (Duits: Altglashütte, die Glashütte)]], met ruim 150 inwoners, en [[w:Ófalu|'''Ófalu''' (Duits: Ofala)]], met 350 inwoners, zijn kleinere en eveneens zich "Schwabisch" noemende dorpen en gemeenten, die beide aan een doodlopende verharde weg liggen. De dorpen behoorden oorspronkelijk tot de gemeente Mecseknádasd, maar vallen binnen de Pécsváradi kistérség (regio Pécsvárad) als zelfstandige gemeenten. Tot de vele jaarlijkse bezoekers aan deze streek behoren scholieren (voor de kinderkampen bij Ófalu), dagjesmensen, vast terugkerende gasten, en inwoners van de partnerdorpen, waarvandaan de voorouders na de Turkse bezetting en de streek bijna drie eeuwen geleden (gevierd in 2018!) in gebruik hebben genomen nadat de Turkse bezetting verdwenen was.
 
In de drie dorpen hebben zich de zich op ''falusi turizmus'' ("dorpstoerisme"; enigszins vergelijkbaar met "[[hospitality service]]") toeleggende ondernemers zich veelal verenigd in [http://www.keletmecsekgyongyei.ini.hu/ Kelet-Mecsek Gyöngyei (Parels van het Oost-Mecsek gebied)], een onderdeel van de "Dél-Dunántúli Falusi Turizmus Klaszter" (Zuid-Transdanubische cluster voor dorpstoerisme). Bij dorpstoerisme wordt de nadruk gelegd op kennismaking met, en als men daarvoor voelt, ook de deelneming aan de lokale culturele uitingen, waarbij kennis gemaakt kan worden met de inwoners van de dorpen en met wat hun bezighoudt.
 
Veel actuele informatie over activiteiten in en om Mecseknádasd worden kenbaar gemaakt op de dorps-tv en internet: zie [http://www.mecsekhir.hu/ MECSEKHIR (klik op "Aktuális"), vrijwel geheel in het Hongaars, bij specifieke onderwerpen soms ook in het Duits]. De vergaderingen van de gemeenteraad van Mecseknádasd worden ook op de dorps-tv uitgezonden.
 
Dagelijks zijn er Duits-talige radio-uitzendingen aan het einde van de ochtend voorDuitstalige het hele komitaat Baranya (Duits: Branau),radio-uitzendingen vanuit de hoofdstad [[Pécs]] (Fünfkirchen) voor het hele komitaat Baranya (Duits: Branau).
 
Tot 2015 was het de gewoonte in Mecseknádasd om 's zomers de kerkklok te luiden om 5 uur 's ochtends ('s winters om zes uur), zodat men om 6 uur op het werk kon zijn. Sindsdien luidt de klok nu een uurtje later (44 maal). 's Avonds luidt de grote klok om 20 uur ('s winters om 19 uur), soms luiden daarna nog de kleine klokken om bijzondere zaken aan te geven, als feestdagen, aanstaande begrafenissen. 's Zondag luidt de grote klok voor en tijdens de mis, evenals voor de mis op donderdagavond. De klokken van de kapellen bij de begraafplaatsen van het bovendorp en het benedendorp luiden vlak voordat er een begrafenis is. Een begrafenis wordt gewoonlijk gevolgd door een mis in de grote kerk.
 
=== Taal ===
Veel inwoners van Mecseknádasd, Ófalu en Óbánya, en dan vooral de ouderen, zijn wat moedertaal betreft tweetalig: [[Taalgids Hongaars|Hongaars]] ("Jó napot", "Csókolom") en een [[Taalgids Duits|Duits]] dialect ("Grüsz Got"). Het Duits wordt, indien geschreven, gewoonlijk fonetisch gespeld (ongeveer volgens de Hongaarse spelling) gespeld. Na de Tweede Wereldoorlog zijn veel mensen van Duitse afkomst voor dwangarbeid naar Rusland gedeporteerd voor werk in de mijnbouw en in de landbouw (''Malenki Robot''; uit het Russisch "маленькая работа, malenkaya rabota" = kleine arbeid). Het gebruik van de Duitse taal is een korte tijd verboden geweest, zodat er één generatie nauwelijks tweetalig is, hoewel men het vaak wel verstaat. Tegenwoordig wordt op de kleuter- en basisschool tweetalig onderwijs gegeven: Hongaars en Duits. In enkele buurdorpen, zoals in Zengővárkony (Warkom) en Hidas, wordt echter veel minder of nauwelijks meer Duits gesproken. Ter nagedachtenis aan de deportaties van de inwoners voor dwangarbeid zijn in 2017 in Ófalu en in Mecseknádasd monumenten opgericht.
 
Jonge mensen leren op school tegenwoordig vaker Engels als vreemde taal. De kennis van het Duits is daarbij iets achteruit gegaan. Zij die in het buitenland zijn gaan werken (in Oostenrijk of in Beieren) hebben nog profijt van hun taalkennis. Velen van hen werken steeds perioden van 2 of 3 weken (vaak in de zorg), afgewisseld door een collega hen, of ze emigreren volledig. Hierdoor treft men in de dorpen vooral oudere inwoners, mede door de langere gemiddelde levensduur en het kleine geboorteoverschot.
 
=== Klimaat ===
Regel 65:
Ook zeer vroeg bloeien onder andere de wilgensoorten in de beekdalen (als lichtgroene linten in een verder nog kaal landschap), [[w:Sleedoorn|sleedoorn]], [[w:Pluimes|pluimes]], [[w:Pimpernoot|pimpernoot]], [[w:Zure kers|zure kers of morel]], en in boom- en wijngaarden de gekweekte fruitsoorten als amandel, abrikoos, perzik en pruim, wat later de kweepeer, appel en peer.
 
In de bosranden en bossen zijn iets later bijzonderheden te vinden als [[w:Schubwortel|schubwortel]], [[w:Spekwortel|spekwortel]], ''Ajuga laxmannii'' (een verwante van de zenegroen) en orchideeën, zoals de wat algemenere [[w:Purperorchis|purperorchis]], de zeldzamere [[w:Aapjesorchis|aapjesorchis]], het [[w:Wit bosvogeltje|wit]] en [[w:Bleek bosvogeltje|bleek bosvogeltje]], de groenbloeiende [[w:Keverorchis|keverorchis]], de bladgroenloze [[w:Vogelnestorchis|vogelnestorchis]] en [[w:Welriekende nachtorchis|welriekende nachtorchis]].
 
In en om de (voormalige) akkers vindt men de opvallend geelbloeiende [[w:Akkerzenegroen|akkerzenegroen]], korenbloem, [[w:Zomeradonis|zomeradonis]], [[w:Wilde ridderspoor|wilde ridderspoor]], [[w:Huttentut|huttentut]], [[w:Bolderik|bolderik]] en zeer veel andere. In de fraai bloeiende graslanden van Mészkemence (Kalchtal) bij Ófalu komt de zeldzame, uiterst stekelige, tot ruim 2 m hoge, uiterst stekelige distel ''Cirsium furiens'' voor.
 
Als na voldoend natte perioden in de (na)zomer de warmte terugkomt, kan men veel paddenstoelen verwachten (zoals [[:w:Hanenkam (zwam)|cantharellen]], [[:w:Boletales|boleten]], [[:w:Russula|russula's]], [[:w:Gewone oesterzwam|oesterzwammen]]), die door de lokale bevolking dan ook veelvuldig worden geplukt en geconserveerd door drogen en invriezen. Ook op de markten van Pécs of Bonyhád worden (na controle ter plekke) de in het wild verzamelde paddenstoelen verkocht.